Vertrouwen is goed, controle is beter?
Hoe weet je of je medewerker de uren werkt die je bent overeengekomen in de arbeidsovereenkomst? Als werkgever vertrouw je erop dat medewerkers in de overeengekomen arbeidsduur ook daadwerkelijk arbeid verrichten. Het opzettelijk minder werken dan de overeengekomen arbeidsduur wordt gezien als diefstal van uren, ofwel dagdieverij, en is reden voor ontslag.
Verwijtbaar handelen of nalaten van de werknemer
Sinds vorig jaar zijn er drie uitspraken over dagdieverij gepubliceerd. Dagdieverij leidt tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst wegens verwijtbaar handelen van de medewerker (artikel 7:669 lid 3 sub e BW). Als werkgever moet je dit zorgvuldig onderbouwen en kunnen aantonen.
Camerabeelden in combinatie met de toegangsrapportages leidde tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst wegens verwijtbaar handelen of nalaten door de medewerker bij de Rechtbank Noord-Holland. De medewerker van Fluor B.V. klokte in en logde in op het systeem, waarna hij via de nooduitgang weer naar buiten ging om aan het einde van de middag weer via de nooddeur naar binnen te komen.
Anders was het bij de uitspraak van de Rechtbank Limburg. Niet alleen speelde de functie van de medewerker mee voor beoordeling, ook was het onderzoek van de werkgever onzorgvuldig. De medewerker, een MT-lid, krijgt niet per gewerkt uur betaald, maar voor het neerzetten van een prestatie en dat was goed. Het onderzoek van de werkgever was, zacht uitgedrukt, onzorgvuldig. De aanduiding 'vrijhouden' in de agenda was bedoeld als aanduiding om geen afspraken te plannen, zodat er tijd gereserveerd was om zaken uit te werken. Dat de werkgever eigenstandig heeft geïnterpreteerd als ongeoorloofd verlof, zonder navraag bij de medewerker zelf, is onzorgvuldig.
Ook in de zaak van KPN heeft dagdieverij geleid tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst wegens verwijtbaar handelen. De vraag die in deze zaak bij de Rechtbank Rotterdam voorligt is of dagdieverij ook ontslag op staande voet rechtvaardigt.
Wat was er aan de hand?
Een medewerker rommelt met het planningssysteem en werkt minder uren dan overeengekomen. KPN ontslaat de medewerker op staande voet wegens dagdieverij. Tevens plaatst KPN de medewerker op de 'Lijst Ongewilde Personen' (LOP). De medewerker vordert vernietiging van het ontslag op staande voet en toelating tot het werk alsmede het achterstallig loon. Subsidiair vordert hij de transitievergoeding, een billijke vergoeding en een vergoeding voor onregelmatige opzegging. KPN verzoekt om de arbeidsovereenkomst te ontbinden als het ontslag op staande voet geen stand houdt.
Toetsing van het ontslag op staande voet
Voor ontslag op staande voet is een dringende reden nodig. Een dringende reden is een gedraging van de medewerker, die tot gevolg heeft dat van de werkgever redelijkerwijs niet kan worden gevraagd de arbeidsovereenkomst te laten voortduren. In dit geval diefstal van uren. Bij de beoordeling van het ontslag zijn alle omstandigheden van het geval van belang.
Dagdieverij op zichzelf rechtvaardiging voor ontslag op staande voet
De werkgever heeft uitvoerig onderzoek gedaan, waardoor aangetoond en vastgesteld kan worden dat de medewerker de betreffende uren niet heeft gewerkt. De medewerker heeft het tegendeel niet bewezen. Dagdieverij is ernstig verwijtbaar en rechtvaardigt op zichzelf ontslag op staande voet, aldus de kantonrechter.
De gevolgen voor de medewerker wegen zwaarder
Aan de hand van de omstandigheden als leeftijd van de medewerker, zijn arbeidsmarktpositie en financiële situatie worden de gevolgen die het ontslag op staande voet heeft voor de medewerker beoordeeld. De medewerker is jong en het aanbod van werk is groot; de gevolgen van een ontslag op staande voet zijn niet zeer ernstig.
De bijkomende maatregel om de medewerker voor vijf jaar op de Lijst Ongewilde Personen te plaatsen is wel ernstig. KPN wilde niet van die beslissing afwijken. Deze maatregel is volgens de kantonrechter wellicht nog ingrijpender dan het ontslag op staande voet. KPN maakt het daarmee voor de medewerker onmogelijk om bij andere grote netwerkproviders zoals T-Mobile, Tele2 of Vodafone te gaan werken.
Het plaatsen op de LOP betekent dat hij vijf jaar geen gebruik mag maken van de diensten van KPN, maar ook gedurende die jaren de gebouwen van KPN niet in mag, dus ook niet als hij daar zou moeten zijn als hij voor een andere provider werkzaam zou zijn. De medewerker in kwestie wil bij T-mobile aan de slag en dat zou door plaatsing op de LOP niet mogelijk zijn. Het verweer van KPN - dat er nog andere providers, en dus werkgevers, zijn die geen gebruik maken van de infrastructuur van KPN - vindt de rechter ontoereikend.
Door plaatsing op de LOP is de medewerker beperkt op de arbeidsmarkt inzetbaar als monteur, waarvoor hij is opgeleid en de nodige ervaring heeft. Daardoor loopt hij inkomen mis. Het verband tussen het plaatsen op de LOP wegens veiligheidsredenen en de dagdieverij kon niet door KPN worden onderbouwd.
De kantonrechter komt tot de conclusie dat de dagdieverij ernstig verwijtbaar is, maar gelet op het gevolg van het ontslag op staande voet en het plaatsen op de LOP voor vijf jaar het ontslag op staande voet een te zwaar middel is. Het ontslag op staande voet wordt daarom vernietigd. Wel wordt de arbeidsovereenkomst ontbonden op grond van 7:671 lid 1 sub a in verbinding met 7:669 lid 1 en 3 sub e BW, verwijtbaar handelen of nalaten van de werknemer.
Dagdieverij is niet alleen verwijtbaar, maar ernstig verwijtbaar en voor de kantonrechter reden om de arbeidsovereenkomst per datum van de zitting te ontbinden. Daarbij gaat de kantonrechter er vanuit dat het plaatsen op de LOP niet meer aan de orde is. Een goede reden daarvoor is immers niet gebleken. Tijdens latere gesprekken heeft KPN aangegeven bereid te zijn om de plaatsing op de LOP ongedaan te maken. Weliswaar is dit toegezegd in het kader van onderhandelingen, maar uit het aanbod blijkt dat KPN zelf ook niet meer het belang inziet.
Bij ernstig verwijtbaar handelen is er geen recht op transitievergoeding. Ook een billijke vergoeding is hier niet aan de orde. De loonvordering wordt toegewezen met toekenning van de wettelijke rente. De rente wordt wel gematigd.
Conclusie
Dagdieverij leidt niet alleen tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst wegens verwijtbaar handelen of nalaten, maar is volgens de kantonrechter Rotterdam op zichzelf een dringende reden voor ontslag op staande voet. De gevolgen van het ontslag voor de medewerker werden niet als zeer ernstig gezien. Het werd wel ernstig door het plaatsen van de medewerker op de LOP. Daarmee sloeg de weging de andere kant uit. Als KPN deze maatregel achterwege had gelaten had het ontslag op staande voet stand gehouden.