Traditiegetrouw presenteren de vakbonden FNV en CNV hun arbeidsvoorwaardenagenda’s voor Prinsjesdag.
Wat staat op hun agenda in 2025?
CNV arbeidsvoorwaardenagenda
Op vrijdag 13 september maakte CNV bekend dat ze voor 2025 gaan inzetten op een loonstijging tussen de 3,5 en 6%. De hoogte is afhankelijk van de situatie van de betreffende sector.
Naast de loonsverhoging wil CNV een kortere werkweek. De ideale werkweek is volgens de vakbond 30 uur, maar voor deze cao-ronde gaan ze voor een verkorting van de werkweek met 2 uur. Reden voor de inzet is een betere werk-privé balans.
Verder wil het CNV een standaard fietsvergoeding en dat alle medewerkers een fiscaal maximum reiskostenvergoeding krijgen. De vakbond wil dat medewerkers na een tijdelijk dienstverband van een jaar een vast contract te krijgen. Overige wensen van het CNV zijn een driejaarlijkse loopbaancheck en bijdragen van de werkgever voor het bevorderen van de internationale solidariteit met werknemers en vakbonden elders op de wereld.
FNV Arbeidsvoorwaarden-agenda
Voor het cao-seizoen 2025 zet de FNV in op een loonstijging van 7% met een minimumloon van 16 euro. Daarnaast blijft de FNV zich inzetten voor een automatische prijscompensatie om zeker te zijn dat het loon ook in de toekomst op peil blijft. Net als CNV zet ook FNV in op vaste contracten.
Nieuw is de eis van een vierdaagse werkweek. Volgens de FNV komt een kortere werkweek, wel met behoud van het oorspronkelijke loon de werk-privébalans ten goede. Met een vierdaagse werkweek wordt ook nog eens de krapte op de arbeidsmarkt tegengegaan aangezien volgens de FNV minder werken leidt tot een stijging van het arbeidsaanbod. De FNV wil verder scheefgroei tegengaan en kwaliteit van werk verbeteren.
Hoe kijken wij tegen deze arbeidsvoorwaardenagenda’s aan?
Kortere werkweek
Niemand kan tegen een goede werk-privé balans zijn. De keuze voor een vierdaagse werkweek heeft de werknemer nu al. Een vierdaagse werkweek mét behoud van loon blijkt volgens de FNV te zorgen voor meer werkplezier, verbeterd welzijn en hogere resultaten. Minder werken kan zelfs nog tot extra financieel voordeel leiden voor werkgevers. Dit zijn echter vooral optimistische aannames. De FNV heeft aangekondigd dat zij wil beginnen met het doorvoeren van de vierdaagse werkweek in sectoren zoals de Zorg.
Dit zijn sectoren met veel direct werk waar mensen 24/7 voor aanwezig moeten zijn. Teruggang in arbeidstijd betekent direct een afname in capaciteit. Het compenseren van deze afname plus het invullen van de bestaande tekorten zou nu wel moeten lukken doordat het werk aantrekkelijker wordt. Of het werk door een vierdaagse werkweek automatisch leuker wordt is zeer de vraag. Zeker het uurloon stijgt, maar de verkorting van de arbeidsduur verandert aan het werk zelf helemaal niets. Of de financiële vergoeding alleen het werk aantrekkelijker maakt is ook maar de vraag. Uit onderzoek blijkt dat financiële prikkels weinig bijdragen aan het werkgeluk.
Als een organisatie er niet in slaagt om de vermindering van de arbeidscapaciteit op zijn minst te compenseren door het aantrekken van nieuwe medewerkers, leidt deze wijziging alleen tot een hogere werkdruk. In een arbeidsmarkt waarin veel onbenut arbeidscapaciteit is zou een vierdaagse werkweek kunnen bijdragen aan het beter benutten van het arbeidspotentieel. We leven nu echter in de situatie dat de arbeidsmarkt zeer krap is. Het aantrekkelijker maken van het werk door de beloning te verhogen maakt geen onbenut arbeidscapaciteit vrij maar trekt op zijn best mensen weg uit andere sectoren.
Het voorstel van de FNV lijkt daarom zeer risicovol en past niet bij de huidige situatie op de arbeidsmarkt. Het inzetten op een hogere productiviteit van medewerkers, het opnieuw beoordelen of alle taken nog relevant zijn leidt wel tot het oplossen van de schaarste aan personeel. Het bevorderen van maatwerk in werktijden, arbeidsduur en inhoud van de functie kan de werk-privé balans wel verbeteren. En de blijvende aandacht voor de duurzame inzetbaarheid, vitaliteit en verbetering van de arbeidsomstandigheden helpt medewerkers om het werk te kunnen (blijven) doen. Dit zijn allemaal gerichte maatregelen die voor een werkgever uitvoerbaar zijn en die meer kans op het oplossen van de bestaande problemen biedt dan alleen het simpel verhogen van het loon door verkorting van de werktijd.
Haaks op het Regeerprogramma
De inzet op een verkorte werkweek staat haaks op de plannen in het Regeerprogramma. Daarin wordt vooral ingezet op groei van de arbeidsproductiviteit. We moeten met minder mensen meer werk verzetten. Dat kan op termijn door middel van innovatie en technologie en het verminderen van de regeldruk. Het nieuwe kabinet gaat door met het bestaande arbeidsmarktpakket. Zo ook het inzetten van maatregelen om de arbeidsduur voor werkenden te verhogen met 'Meer uren werkt'-programma, zodat meer werken ook meer gaat lonen.
Looneis niet realistisch
Kijkend naar de cijfers van afgelopen jaren en de voorspellingen voor volgend jaar is de looneis van FNV en ook CNV fors te noemen en zeker in onze sectoren (en al helemaal als je voor meer geld minder gaat werken). Onze sectoren behoren qua beloningspositie tot de top van Nederland en hebben afgelopen jaren ook stevige loonafspraken gemaakt. Loonsverhogingen zonder toename van de productiviteit leidt alleen tot extra inflatie. De eerste tekenen daarvan beginnen ook in de recente inflatiecijfers zichtbaar te worden.
Dus een pas op de plaats is nu nodig. En bovendien: te hoge loonkosten leiden in de nutssectoren uiteindelijk tot hogere tarieven voor de maatschappelijke diensten die onze bedrijven leveren. En dan betalen we met zijn allen de rekening!